Truyện Mùa lá rụng trong vườn là một tác phẩm đặc sắc của nhà văn Ma Văn Kháng, nó được trích từ chương II trong cuốn tiểu thuyết cùng tên. Sau đây, mời các bạn cùng tham khảo dàn ý chi tiết và một số bài văn mẫu Phân tích Mùa lá rụng trong vườn được Vanmau.com dày công biên soạn.
tóm tắt Mùa lá rụng trong vườn
Chiều 30 Tết năm Bính Tuất, chị Hoài đi bộ khá xa mới đến được cổng nhà cụ Bằng. Chị là vợ anh Tường liệt sĩ, con trưởng của cụ Bằng, nay chị đã phải đi bước nữa. Các em trai, em dâu anh Tường (Đông, Lý, Luận, Phượng) mừng rỡ, vồn vã, tíu tít đón người chị dâu cũ về thăm gia đình.
Chị Hoài nay đã trạc năm mươi, người thon gọn, mặc áo bông chần hạt lựu, cặp mắt đằm thắm, cái miệng cười tươi, Chị Hoài đà có một gia đình riêng, chồng chị làm ở Uỷ ban xã, chị làm chủ nhiệm hợp tác xã đan dệt thảm ngô, vợ chồng chị có bốn đứa con, đứa đầu đi bộ đội, ba đứa em còn đi học.
Tay nải chị Hoài mang đến có bao thứ quà quê, nào là gạo nếp tăng sản, nào là giò thủ, nào là bột sắn dây,… và một gói hạt giống mướp hương…
Chị em nói chuyện, hỏi thăm, mừng vui vì đã lâu ngày mới gặp gỡ. Ông Bằng từ trên gác xuống cẩu thang, mắt chớp chớp liên hồi, môi ông lật bật, ông sắp khóc oà. Chị Hoài chạy đến, cất tiếng chào: “Ông!” sau tiếng nấc. Ông Bằng giọng bỗng khê đặc, khàn rè: “Hoài đây ư, con?”. Nhìn cảnh ấy, Phượng nghẹn ngào, mắt ngấn lệ. Ông Bằng nén xúc động, rút khăn tay, chấm kẽ mắt: “Anh ấy và các cháu vẫn khỏe cả chứ, con?”.
Khi câu chuyện cảm động giữa ông Bằng và người con dâu cũ đang diễn ra, thì mâm cỗ cúng gia tiên đã bày biện xong. Lý rất ý tứ mời ông Bằng khấn cho lễ cúng gia tiên bắt đầu. Bàn thờ mờ ảo khói hương. Ngọn đèn dầu lim dim. Hai cái bánh chưng bọc lá tươi xanh, buộc lạt điều xếp cạnh mâm ngũ quả, những chén rượu xinh xinh. Ảnh song thân ở chính giữa, bên trái là ảnh bà Bằng mặt hoa da phấn, bên phải là ảnh anh cả Tường, áo trấn thủ, mũ ca lô, nét đã phôi pha.
Ông Bằng tóc bạc lầm rầm khấn. Chị Hoài đăm đắm ngước lên bàn thờ, rồi chị thế chân ông cụ, hai tay nâng lên trước ngực…
Mâm cỗ ngày Tết thật là sang. Mọi người vào mâm, hân hoan khác thường.
Dàn ý Phân tích tác phẩm Mùa lá rụng trong vườn
I. Mở bài
1. Tác giả
a. Cuộc đời
– Ma Văn Kháng sinh năm 1936 tại làng Kim Liên, Đống Đa, Hà Nội. Tên khai sinh của ông là Lê Trọng Đoàn.
– Ông là đảng viên Đảng Cộng sản Việt Nam, học trường Sư phạm Hà Nội. Ông từng là giáo viên cấp hai, dạy môn Văn và là hiệu trưởng trường cấp 3 thị xã Lao Cai nay là tỉnh Lào Cai. Ông cũng là hội viên Hội Nhà văn Việt Nam từ năm 1974.
– Ông là một nhà văn nhiệt huyết đầy sức trẻ không những thế ông còn là nhà văn đi tiên phong trong quá trình đổi mới văn xuôi Việt Nam năm 1975.
b. Sự nghiệp
– Ông có một khối lượng tác phẩm dồi dào và mang lại nhiều ý nghĩa như: Mùa lá rụng trong vườn, đồng bạc trắng hoa xòe,Vùng biên ải, trăng non, phép lạ thường ngày…
– Ma Văn Kháng đã giành được những giải thưởng quan trọng bởi các tác phẩm của mình như: giải thưởng loại B của Hội Nhà văn Việt Nam, giải thưởng văn học ASEAN, giải thưởng Nhà nước về văn học – nghệ thuật năm 2001…
2. Tác phẩm
– Mùa lá rụng trong vườn được trích ra từ chương II của tiểu thuyết cùng tên.
– Tác phẩm thể hiện nỗi niềm thương tiếc cho những giá trị cũ của dân tộc đang bị mai một và nhạt nhòa trước những đổi thay của cuộc sống đổi mới.
II. Thân bài
1. Nhân vật chị Hoài
– Chị Hoài là một người phụ nữ qua hai đời chồng, có số phận riêng của chị. Hiện tại chị vẫn có một gia đình riêng nên chị ít còn liên quan đến gia đình nhà chồng đầu tiên đã hi sinh. Tuy nhiên chị vẫn quan tâm đến những biến động của gia đình nhà chồng trước.
-> Điều đó cho thấy chị là một người sống có tình nghĩa.
– Chị Hoài mang vẻ đẹp đằm thắm của người phụ nữ nông thôn: người thon gọn, khuôn mặt rộng có cặp mắt hai mí đằm thắm và cái miệng tươi.
– Mọi người trong gia đình nhà rất quý chị Hoài vì chị là một người phụ nữ nhân hậu, biết cách ứng xử trong quan hệ với người khác. Chị đột ngột trở về sum họp cùng gia đình người chồng cũ trong một buổi chiều cuối năm, chị nhận được thư của bố chồng cũ, chị biết được chuyện của cô Phượng và vì chị sợ ông Bằng buồn nên vội vã đi ngay. Không những thế chị còn chuẩn bị quà cho tất cả những người trong gia đình. Đó là những món quà quê giản dị nhưng đậm tình người.
– Chị quan tâm tất cả những người trong gia đình bằng một tình cảm chân tình nồng hậu sau bao nhiêu năm xa cách.
– Chị kính cẩn nghiêng mình trước bàn thờ tổ tiên chiều 30 Tết.
– Chị trở lại gia đình nhà chồng khi gia đình ấy đang có những biến đổi rạn vỡ các mối quan hệ.
=> Tóm lại qua đây chúng ta thấy chị Hoài không chỉ đẹp người mà còn đẹp nết. Nhân vật Hoài được nhà văn xây dựng giống như mẫu người phụ nữ vẫn giữ nguyên được nét đẹp truyền thống của người phụ nữ Việt Nam. Chính trị đã đánh thức tình cảm gia đình thiêng liêng về gia tộc khiến cho bữa cơm tất niên trở nên ấm cúng hơn sang trọng và hân hoan hơn so với thời buổi xã hội khó khăn.
2. Cảnh sum họp trước giờ cúng tất niên
a. Diễn biến tâm trạng của ông Bằng và chị Hoài
– Ông Bằng nghe tin chị Hoài lên thì xôn xao trong lòng, khi nhìn thấy chị thì ông đứng sững người lại, mặt thoáng chút ngơ ngẩn rồi mắt ông chớp liên hồi môi ông lật bật không thành tiếng, có cảm giác như sắp khóc.
– Giọng của ông khê đặc khàn rè “Hoài đấy ư con”.
-> Bằng hàng loạt chi tiết miêu tả nội tâm nhân vật nhà văn đã cho thấy được tâm trạng từ ngạc nhiên đến vui mừng, xúc động của người cha già kính yêu trong gia đình.
– Về phía chị Hoài người phụ nữ ấy cũng không kiềm chế được cảm xúc của mình mà lao về phía bố chồng quên cả đi dép. Đôi chân to bản của người nông thôn còn kịp dừng lại trước mặt ông Bằng cách ông hai hàng gạch hoa. Và chị cất lên tiếng gọi nghẹn ngào “Ông”.
-> Cảnh tượng hiện ra trước mắt chúng ta là một cảnh tượng của tình cảm gia đình giữa bố chồng và cô con dâu trưởng. Đó là một cảnh xúc động và tràn ngập tình yêu thương. Tuy nhiên trong lòng cả hai người đều mang một nỗi tiếc thương về những rạn nứt trong quan hệ gia đình. Vui đấy nhưng cũng buồn đấy. Tuy vậy chị Hoài trở về thăm nhà ông Bằng như tìm thấy được một người đáng tin cậy và thương yêu, mọi đau buồn được giải tỏa.
b. Khung cảnh Tết và ý nghĩa cúng tổ tiên trong ngày Tết
– Khung cảnh Tết được miêu tả thông qua bàn thờ gia tiên: khói hương và mâm cỗ thịnh soạn.
– Tất cả mọi người trong gia đình tề tựu quây quần chuẩn bị chu đáo cho thời khắc cúng tất niên vào chiều 30 tết.
– Ông Bằng soát lại hàng khuy áo chỉnh lại cà vạt ho khan một tiếng dịch chân lại trước bàn thờ. Ông Bằng có cảm thấy thiêng liêng nhập tâm vào những lời tri ân tổ tiên của mình. Có thể nói đây chính là một nét văn hóa của người Việt Nam ta.
-> Hành động ấy thể hiện sự gợi nhớ về cội nguồn các giá trị truyền thống của dân tộc ta. Đồng thời nhà văn đặt ra vấn đề là cần phải biết giữ gìn và phát huy những giá trị tốt đẹp của quá khứ của truyền thống.
III. Kết bài
– Như vậy chỉ qua một đoạn trích trong tiểu thuyết Mùa lá rụng trong vườn mà nhà văn Ma Văn Kháng đã thẳng thắn nêu lên những vấn đề nhức nhối của xã hội bây giờ. Trước thời cuộc đổi mới của đất nước kinh tế khó khăn và những mối quan hệ gia đình rạn vỡ vì những văn hóa mới du nhập. Các giá trị truyền thống như bị xói mòn. Trước tình hình đó nhà văn muốn những con người chúng ta hãy biết giữ gìn những truyền thống văn hóa dân tộc quý báu.
Phân tích Mùa lá rụng trong vườn
Ma Văn Kháng sinh năm 1936 tại làng Kim Liên, Đống Đa, Hà Nội. Tên khai sinh của ông là Lê Trọng Đoàn. Ông là một nhà văn nhiệt huyết đầy sức trẻ không những thế ông còn là nhà văn đi tiên phong trong quá trình đổi mới văn xuôi Việt Nam năm 1975. Ông có một khối lượng tác phẩm dồi dào và mang lại nhiều ý nghĩa tiêu biểu như “Mùa lá rụng trong vườn” được trích từ chương II của tiểu thuyết cùng tên. Tác phẩm thể hiện nỗi niềm thương tiếc cho những giá trị cũ của dân tộc đang bị mai một và nhạt nhòa trước những đổi thay của cuộc sống đổi mới.
Đoạn trích là chương II của tiểu thuyết Mùa lá rụng trong vườn kể về chiều 30 Tết năm Bính Tuất, chị Hoài – vợ anh Tường liệt sĩ con trưởng của cụ Bằng nay đi bước nữa. Tuy chị đã có gia đình riêng nhưng chị vẫn không quên về thăm mọi người. Đón nhận tình yêu thương của gia đình ông Bằng, sự hỏi han của người em trai, em dâu gia đình chồng cũ không khỏi khiến chị nghẹn ngào. Tác giả đã miêu tả chị rất tỉ mỉ, chi tiết. Hoài là một người phụ nữ nông thôn, chạc 50 tuổi. Người chị thon gọn trong chiếc áo bông trần hạt lựu. Chị có một khuôn mặt rộng với cặp mắt đằm thắm và cái miệng tươi. Chỉ với việc khắc họa đôi nét về nhân vật, ta có thể thấy chị Hoài hiện lên một cách giản dị với vẻ đẹp tươi tắn, sáng sủa.
Chị Hoài từng là dâu trưởng trong gia đình ông Bằng, bây giờ chị đã có một gia đình riêng với những quan hệ, bộn bề lo toan riêng nhưng chị vẫn luôn dành một chút góc nhỏ trong trái tim cho gia đình ông Bằng. Trong tiềm thức mỗi người trong gia đình đầm ấm ấy luôn “vẫn sống động một chị Hoài đẹp người đẹp nết”. Về thăm gia đình ông Bằng, chị mang quà quê với gạo nếp và giỏ thủ do chồng hiện tại chị làm. Lúc gặp ông Bằng mà mình kính trọng, yêu thương, chị “gần như không chủ động lao về phía ông Bằng, quên cả đôi dép, đôi chân to bản.. kịp hãm lại khi còn cách ông già hai hàng gạch hoa”. Tiếng gọi của chị nghẹn ngào trong tiếng nấc “Ông!”. Chị hòa chắp tay trước bàn thờ tổ tiên ngay sau khi ông Bằng lui gót, chị tíu tít hỏi han mọi người trong gia đình.
Những hành động trên, ta thấy chị rất quan tâm, chăm sóc mọi người. Chị ấy sống nặng tình nghĩa thủy chung son sắt, coi gia đình chồng cũ như những người thân thích. Đó cũng chính là vẻ đẹp của người phụ nữ Việt Nam. Cuộc gặp mặt giữa ông Bằng và người dâu trưởng là chị Hoài là một cuộc gặp gỡ vừa vui mừng vừa xót xa. Trong một chừng mực nào đó, cuộc gặp lại này xoa dịu niềm cô đơn và tiếp thêm niềm tin cho ông Bằng trong cảnh ngộ gia đình hiện tại.
Lễ cúng tất niên tràn ngập không khí trang nghiêm nhưng ấm cúng, lời khấn thành kính mà chân thành. Đứng trước bàn thờ tổ tiên, ông Bằng “như quên hết xung quanh và bản thể”. Ông thành tâm theo khói hương ngày Tết trôi về quá khứ, cất lên lời vọng tưởng đầy tri ân với tổ tiên, ông bà, cha mẹ, với người vợ đã qua đời, với người con trai cả đã xanh mồ. Để rồi từ quá khứ thiêng, ông trở về với hiện tại bề bộn. Hơn ai hết trong gia đình này, ông ý thức sâu sắc sự kết nối giữa truyền thống và hiện tại, giữa tổ tiên và con cháu. Mâm cỗ tất niên thịnh soạn được cả nhà, nhất là Lí – tươm tất chuẩn bị. Nỗi buồn năm cũ như qua đi, chỉ còn đó đêm trừ tịch đầy sự vui vẻ, hân hoan, ấm cúng của một gia đình tưởng chừng không bao giờ có thể chia cắt.Có thể thấy, ông Bằng là gạch nối giữa quá khứ với hiện tại của gia đình trong giây phút thiêng liêng ấy.
Dàn ý Cảm nhận về tác phẩm Mùa lá rụng trong vườn
1. Mở bài:
– Giới thiệu khái quát về Ma Văn Kháng: Phong cách nghệ thuật: kết hợp giữa tính hiện thực và tính nhân văn, giữa triết lí và trữ tình; quan tâm đến vấn đề giá trị đạo đức giữa biến động lớn lao của thời cuộc.
– Giới thiệu chung về tác phẩm: Tác phẩm ra đời khi Ma Văn Kháng trở về Hà Nội và đất nước có những bước chuyển mình sau chiến tranh. Công cuộc đổi mới đó có ảnh hưởng sâu sắc tới từng gia đình – tế bào của xã hội.
2. Thân bài:
a. Nhân vật chị Hoài
* Mang vẻ đẹp của người phụ nữ nông thôn giản dị, mộc mạc, đằm thắm và đôn hậu:
– Vẻ đẹp ngọai hình: “người thon gọn trong cái áo lông trần hạt lựu. Chiếc khăn len nâu thắt ôm khuôn mặt rộng có cặp mắt hai mí đằm thắm và cái miệng cười rất tươi”.
– Vẻ đẹp tâm hồn:
+ Thùy mị, nết na, sống tình cảm với mọi người: thái độ thân mật, vui vẻ, lời nói ấm áp.
+ Có quá khứ đáng trân trọng và khâm phục: Là dâu trưởng, vợ liệt sĩ.
+ Là người giàu tình nghĩa, thủy chung, son sắt: Tuy đã lập gia đình mới những vẫn lên thăm và mang quà cho nhà chồng cũ.
+ Là người phụ nữ bản lĩnh, đảm đang, biết vượt lên trên số phận: xây dựng gia đình mới, làm chủ nhiệm hợp tác xã,…
* Chị là mẫu người phụ nữ vẫn giữ được nét đẹp truyền thống quý giá trước những “cơn địa chấn” xã hội.
b. Cảnh sum họp trước giờ cúng tất niên
* Diễn biến tâm lí của ông Bằng và chị Hoài
– Ông Bằng:
+ Chuẩn bị tâm thế chỉn chu để cúng tất niên: “cố đi cho ngay ngắn”, phong thái “trang trọng, chỉnh tề hơn”; gương mặt “ánh lên cái cảm xúc…hai bên cằm”.
+ Bất ngờ và xúc động khi gặp lại chị Hoài: “sững lại”, “mắt ông chớp liên hồi…ông sắp khóc òa”, giọng rè rè, khàn đặc.
+ Yêu quý con dâu như ngày nào: ân cần hỏi han.
– Chị Hoài:
+ Xúc động sâu sắc khi gặp lại ông Bằng: “không chủ động được mình”, “lao về phía ông Bằng…hai hàng gạch hoa”, thốt lên tiếng chào như tiếng nấc.
+ Mừng rỡ, bồi hồi kể cho ông nghe về gia đình hiện tại của mình.
* Tình cảm gia đình vẫn sâu nặng như xưa: vẫn luôn quan tâm, chia sẻ và lo lắng cho gia đình này như trước. Đó là tấm lòng của những người có ý nghĩa như trụ cột. Họ có tình cảm đẹp, bền chặt và lối ứng xử đẹp.
* Lưu giữ được nét đẹp văn hóa truyền thống: Thờ cúng tổ tiên một cách trịnh trọng và trang nghiêm.
3. Kết bài:
– Khái quát lại giá trị nội dung và nghệ thuật của tác phẩm.
Cảm nhận về tác phẩm Mùa lá rụng trong vườn
Mùa lá rụng trong vườn là cuốn tiểu thuyết tiêu biểu và đặc sắc của Ma Văn Kháng xuất bản năm 1985. Truyện lấy bối cảnh một gia đình truyền thống vào những năm 80 của thế kỉ XX, khi đất nước bắt đầu có những bước chuyển mình mạnh mẽ sau chiến tranh, gây ra nhiều thay đổi. Truyện đã phản ánh chân thực những biến động trong xã hội thời bấy giờ và những ảnh hưởng to lớn của nó tới gia đình – tế bào của xã hội.
Mùa lá rụng trong vườn là một đoạn trích trong chương II của tiểu thuyết cùng tên, được tặng giải thưởng hội nhà văn Việt Nam năm 1986.
Chiều 30 Tết năm Bính Tuất ai trong nhà ông Bằng cũng mong chờ chị Hoài- vợ của anh Tường liệt sĩ cũng là con trai trưởng của cụ Bằng. Nay chị đã lấy chồng. Và như cầu được ước thấy, chị Hoài sau khi đi bộ một đoạn đường khá xa đã đến cổng nhà ông Bằng, tiếp đón chị đầu tiên là tiếng reo vui của Phượng, theo sau là Đông, Lý, Luận ai cũng tíu tít đón chị dâu cũ. Và nghẹn ngào nhất có lẽ chính là cảnh ông Bằng, cha chồng và con dâu trưởng gặp lại nhau với bao cảm xúc dâng trào.
Chị Hoài năm nay đã gần năm mươi tuổi, nhưng chị vẫn rất đẹp với dáng người thon gọn, đôi mắt đen láy, khuôn miệng tươi cười và người chị rất gọn. Chị đi bước nữa với anh làm ở Ủy ban xã, chị đang làm chủ nhiệm của hợp tác xã đan dệt thảm ngô, họ có bốn đứa con.
Chị Hoài về đây, mang theo rất nhiều quà quê từ gạo nếp, đến giò thủ, bột sắn dây, gói hạt giống mướp hương,….Chị Hoài và các em trai em dâu của nói chuyện, hỏi thăm nhau rôm rã, vui mừng vì lâu ngày mới được gặp nhau. Rồi sau đó, ông Bằng đi xuống, ông nhìn chị như chực trào nước mắt. Chị Hoài nhìn ông, và khóc, chị cất tiếng chào: “Ông” trong nghẹn ngào. Ông Bằng run run, giọng khàn đặc đáp lại “ Hoài đấy ư, con?”. Nhìn cảnh đó, khiến Phượng không kìm được nước mắt. Ông Bằng lấy khăn giấy lau đi đôi mắt ướt của mình và hỏi thăm về gia đình chị.
Cuộc gặp mặt giữa ông Bằng và người dâu trưởng là chị Hoài là một cuộc gặp gỡ vừa vui mừng vừa xót xa. Trong một chừng mực nào đó, cuộc gặp lại này xoa dịu niềm cô đơn và tiếp thêm niềm tin cho ông Bằng trong cảnh ngộ gia đình hiện tại. Ngòi bút miêu tả tâm lí tinh tế của Ma Văn Kháng ghi lại cận cảnh phút giây rớm nước mắt đó. Đúng là một cuộc gặp gỡ nhiều tâm trạng, nhiều nỗi niềm mà một nhân vật trong truyện đã nhận ra : “Cảnh gặp gỡ vui mừng nhiễm một nỗi tiếc thương, đau buồn, ê nhức cả tim gan.”
Khi mâm cỗ thịnh sọan được đưa lên, mọi người quây quần bên nhau, ông Bằng đứng trước bàn thờ tổ tiên như quên hết mọi thứ xung quanh, trôi ngược về quá khứ để tri ân cha mẹ, tổ tiên, ông tâm tình với vợ và con trai cả đã hi sinh của mình: “Trong giây lát, nhập vào dòng xúc động tri ân cùng tiên tổ và những người đã khuất, ông Bằng lâng lâng trong những hoài niệm hư ảo, thoát trần. Nhưng ông chỉ ở trong dòng tình cảm trôi lững lờ đó trong giây phút. Quá khứ không cắt rời với hiện tại. Tổ tiên không tách rời với con cháu. Tất cả liên kết thành một mạch bền chặt thủy chung. Bởi vậy, ông lại trở về với những ngày đang sống, với những người đang sống, mắt ông bỗng cay xè”. Có thể thấy, ông bằng là gạch nối giữa quá khứ với hiện tại của gia đình trong giây phút thiêng liêng ấy. Ông là kiểu nhân vật trong đạo đức gia đình.
Chủ đề chính của tác phẩm là mối quan hệ gia đình truyền thống trước những biến động của xã hội thời chuyển đổi, cho đến cùng của câu chuyện, dường như lời giải xác đáng vẫn chưa được đưa ra và những trở trăn vẫn còn đó. Thế nhưng, thông điệp được đưa ra, có lẽ là thông điệp đúng nhất và toàn diện nhất trong mọi hoàn cảnh, chính là lòng bao dung và tình yêu thương sẽ cứu vớt tất cả mọi thứ lỗi lầm, mọi toan tính nhỏ nhen, mọi ích kỷ cá nhân, mọi dày vò về vật chất và tinh thần.
Mùa lá rụng trong vườn đã thể hiện sự quan sát và cảm nhận tinh nhạy của nhà văn về những biến động, những đổi thay trong tư tưởng và tâm lí của con người Việt Nam giai đoạn xã hội chuyển mình xóa bỏ dần mô hình kinh tế tập trung quan liêu, bao cấp sang nền kinh tế thị trường với những rạn vỡ tất yếu theo cả hai hướng tích cực và tiêu cực trong quan niệm sống, cách sống và cách lựa chọn các giá trị. Nhà văn bày tỏ niềm lo lắng sâu sắc cho các giá trị truyền thống trước những đổi thay của thời cuộc.
Dàn ý Phân tích cuộc gặp gỡ của chị Hoài với mọi người trong truyện Mùa lá rụng trong vườn
1. Mở bài
– Mùa lá rụng trong vườn được trích ra từ chương II của tiểu thuyết cùng tên.
– Tác phẩm thể hiện nỗi niềm thương tiếc cho những giá trị cũ của dân tộc đang bị mai một và nhạt nhòa trước những đổi thay của cuộc sống đổi mới.
2. Thân bài
a. Nhân vật chị Hoài
– Chị Hoài là một người phụ nữ qua hai đời chồng, có số phận riêng của chị. Hiện tại chị vẫn có một gia đình riêng nên chị ít còn liên quan đến gia đình nhà chồng đầu tiên đã hi sinh. Tuy nhiên chị vẫn quan tâm đến những biến động của gia đình nhà chồng trước.
-> Điều đó cho thấy chị là một người sống có tình nghĩa.
– Chị Hoài mang vẻ đẹp đằm thắm của người phụ nữ nông thôn: người thon gọn, khuôn mặt rộng có cặp mắt hai mí đằm thắm và cái miệng tươi.
– Mọi người trong gia đình nhà rất quý chị Hoài vì chị là một người phụ nữ nhân hậu, biết cách ứng xử trong quan hệ với người khác. Chị đột ngột trở về sum họp cùng gia đình người chồng cũ trong một buổi chiều cuối năm, chị nhận được thư của bố chồng cũ, chị biết được chuyện của cô Phượng và vì chị sợ ông Bằng buồn nên vội vã đi ngay. Không những thế chị còn chuẩn bị quà cho tất cả những người trong gia đình. Đó là những món quà quê giản dị nhưng đậm tình người.
– Chị quan tâm tất cả những người trong gia đình bằng một tình cảm chân tình nồng hậu sau bao nhiêu năm xa cách.
– Chị kính cẩn nghiêng mình trước bàn thờ tổ tiên chiều 30 Tết.
– Chị trở lại gia đình nhà chồng khi gia đình ấy đang có những biến đổi rạn vỡ các mối quan hệ.
Tóm lại qua đây chúng ta thấy chị Hoài không chỉ đẹp người mà còn đẹp nết. Nhân vật Hoài được nhà văn xây dựng giống như mẫu người phụ nữ vẫn giữ nguyên được nét đẹp truyền thống của người phụ nữ Việt Nam. Chính chị đã đánh thức tình cảm gia đình thiêng liêng về gia tộc khiến cho bữa cơm tất niên trở nên ấm cúng hơn sang trọng và hân hoan hơn so với thời buổi xã hội khó khăn.
b. Cảnh sum họp trước giờ cúng tất niên
+ Diễn biến tâm trạng của ông Bằng và chi Hoài
-Ông Bằng nghe tin chị Hoài lên thì xôn xao trong lòng, khi nhìn thấy chị thì ông đứng sững người lại, mặt thoáng chút ngơ ngẩn rồi mắt ông chớp liên hồi môi ông lật bật không thành tiếng, có cảm giác như sắp khóc.
-Giọng của ông khê đặc khàn rè “Hoài đấy ư con”.
-Bằng hàng loạt chi tiết miêu tả nội tâm nhân vật nhà văn đã cho thấy được tâm trạng từ ngạc nhiên đến vui mừng, xúc động của người cha già kính yêu trong gia đình.
-Về phía chị Hoài người phụ nữ ấy cũng không kiềm chế được cảm xúc của mình mà lao về phía bố chồng quên cả đi dép. Đôi chân to bản của người nông thôn còn kịp dừng lại trước mặt ông Bằng cách ông hai hàng gạch hoa. Và chị cất lên tiếng gọi nghẹn ngào “Ông”.
-Cảnh tượng hiện ra trước mắt chúng ta là một cảnh tượng của tình cảm gia đình giữa bố chồng và cô con dâu trưởng. Đó là một cảnh xúc động và tràn ngập tình yêu thương. Tuy nhiên trong lòng cả hai người đều mang một nỗi tiếc thương về những rạn nứt trong quan hệ gia đình. Vui đấy nhưng cũng buồn đấy. Tuy vậy chị Hoài trở về thăm nhà ông Bằng như tìm thấy được một người đáng tin cậy và thương yêu, mọi đau buồn được giải tỏa.
+ Khung cảnh Tết và ý nghĩa cúng tổ tiên trong ngày Tết
– Khung cảnh Tết được miêu tả thông qua bàn thờ gia tiên: khói hương và mâm cỗ thịnh soạn.
– Tất cả mọi người trong gia đình tế tựu quây quần chuẩn bị chu đáo cho thời khắc cúng tất niên vào chiều 30 tết.
– Ông Bằng soát lại hàng khuy áo chỉnh lại cà vạt ho khan một tiếng dịch chân lại trước bàn thờ. Ông Bằng có cảm thấy thiêng liêng nhập tâm vào những lời tri ân tổ tiên của mình. Có thế nói đây chính là một nét văn hóa của người Việt Nam ta.
-Hành động ấy thể hiện sự gợi nhớ về cội nguồn các giá trị truyền thống của dân tộc ta. Đồng thời nhà văn đặt ra vấn đề là cần phải biết giữ gìn và phát huy những giá trị tốt đẹp của quá khứ của truyền thống
3. Kết bài
– Như vậy chỉ qua một đoạn trích trong tiểu thuyết mùa lá rụng trong vườn mà nhà văn Ma Văn Kháng đã thẳng thắn nêu lên những vấn đề nhức nhối của xã hội bấy giờ. Trước thời cuộc đổi mới của đất nước kinh tế khó khăn và những mối quan hệ gia đình rạn vỡ vì những văn hóa mới du nhập. Các giá trị truyền thống như bị xói mòn. Trước tình hình đó nhà văn muốn những con người chúng ta hãy biết giữ gìn những truyền thống văn hóa dân tộc quý báu.
Phân tích Mùa lá rụng trong vườn – cuộc gặp gỡ của chị Hoài với mọi người trong truyện Mùa lá rụng trong vườn
Ma Văn Kháng là một trong những cây bút nổi trội giàu sức sáng tạo của nền văn học Việt Nam giai đoạn sau kháng chiến chống Mỹ thành công. Sau khi hòa bình được lập lại, đặc biệt là vào giai đoạn đất nước chuyển từ nền kinh tế lạc hậu, quan liêu bao cấp sang nền kinh tế thị trường, có nhiều đổi mới, Ma Văn Kháng đã tinh tế, nhanh nhạy nắm bắt được sự thay đổi trong tâm lý của những người dân Việt Nam lúc bấy giờ trước sự chuyển giao lớn mang tính thời đại của đất nước để cho ra đời những tác phẩm hay trong đó tiêu biểu nhất là tiểu thuyết Mùa lá rụng trong vườn. Tác phẩm viết về sự đổi thay và rạn nứt trong mối quan hệ của những con người trong một gia đình nề nếp gia phong, đồng thời dấy lên mối lo ngại về sự mai một của các truyền thống văn hóa dân tộc. Trong đoạn trích từ chương 2 của tác phẩm, cuộc gặp gỡ của chị Hoài một nhân vật đặc biệt với gia đình ông Bằng ngay chiều 30 tết đã để lại trong lòng độc giả nhiều xúc cảm.
Cuộc gặp gỡ của chị Hoài với gia đình ông Bằng đặc biệt bởi lẽ chị Hoài từng là con dâu của ông Bằng, là vợ của người con trai cả tuy nhiên anh đã hy sinh trong kháng chiến. Về sau chị Hoài đi thêm bước nữa, đã có gia đình riêng hạnh phúc và 4 đứa con ngoan ngoãn, mối quan hệ giữa chị và gia đình chồng cũ cũng trở nên thưa thớt dần, đã có đến 9 năm mọi người không hề gặp mặt nhau bởi vì ai cũng có cuộc sống riêng. Thế nhưng chị Hoài là một người con dâu, một người chị dâu ăn ở tốt, biết đối nhân xử thế, sống chan hòa với mọi người, thế nên từ ngày làm dâu nhà ông Bằng chị đã luôn được mọi người yêu mến và quý trọng. Sau này dù đã đi lấy chồng khác, thế nhưng chị vẫn dõi theo nhịp của gia đình chồng cũ, vẫn nắm bắt sự chuyển biến của từng cá nhân trong gia đình, đồng thời thường xuyên viết thư từ thăm hỏi bố chồng cũ. Lối sống nhân hậu, thủy chung của chị không chỉ được gia đình ông Bằng yêu thương mà kể cả chồng hiện tại và những đứa con cũng rất thấu hiểu, cảm thông, điều đó bộc lộ qua việc những đứa con của chị đòi thêm thăm nhà ông Bằng, làm bột sắn dây, chồng chị gói giò cho chị mang đi làm quà,… Đặc biệt nhất là chuyện dù là chiều 30 tết cuối năm thế nhưng vẫn rất vui vẻ tiễn chị lên Hà Nội thăm gia đình chồng cũ. Về phía gia đình nhà ông Bằng mọi người nhung nhớ chị đến mức, dù đã chín năm xa cách, thế nhưng những ngày cuối năm trong cuộc trò chuyện của mọi người vẫn có bóng hình và câu chuyện về chị. Để đến khi thấy dáng của một người đàn bà tay xách nách mang, trạc tuổi 50 mà vẫn trẻ trung xinh đẹp gõ cửa nhà họ đã bất ngờ và vô cùng xúc động. Phượng thoạt đầu dè dặt, nửa mừng nửa lo mình nhận nhầm người chị dâu, sau khi xác định thì đã không kìm nén được vui sướng mà quay ngoắt về sau gọi một loạt các anh em ra đón người chị dâu cũ đến thăm chiều 30 “Chị Hoài, chị Hoài lên! Anh Đông, chị Lý, anh Luận ơi!” Đó là sự xúc động khó tả của cô em chồng với niềm mong nhớ và yêu thương người chị dâu đẹp người, tốt nết mà cả gia đình muốn níu chị lại nhưng lại không dám. Cuộc gặp gỡ đã diễn ra một cách vui vẻ và hạnh phúc ngập tràn, Phượng thì “sôi nổi, nồng hậu” xách tay nải giúp, Lý thì ôm chầm lấy người phụ nữ đã từng là dâu trưởng nức nở trong tiếng nói, Luận thì kể việc chị Hoài đã gần 10 năm không lên Hà Nội một cách bùi ngùi. Đó là một cuộc gặp gỡ thật xúc động, đáng nhớ vào chiều cuối năm, một cuộc đoàn tụ bất ngờ của những con người đã chia xa hàng chục năm trời, thưa tin tức. Ấy rồi, những tưởng họ sẽ bỡ ngỡ, bối rối sau nhiều năm không gặp gỡ, thế nhưng với một người đàn bà chu toàn và vui vẻ như chị Hoài, điều đó đã không xảy ra bởi lẽ dù ở xa nhưng chị vẫn theo sát từng sự kiện, con người trong gia đình, vẫn gắn bó như những ngày còn làm dâu nhà ông Bằng. Cộng với tình cảm thân thiết của những người em chồng cũ, họ đã hòa vào câu chuyện một cách thật tự nhiên, trò chuyện sôi nổi về những chuyện sinh hoạt trong cuộc sống, chị Hoài tâm sự chuyện gặt cấy, rỡ khoai tây, còn mọi người mỗi người góp một câu, không ai kiêng dè mà thẳng thắn bộc lộ tính cách của mình. Mọi người hỏi tình hình công tác của chị Hoài, chị Hoài hết hỏi thăm ông, lại hỏi chuyện của cô Phượng, rồi đến những người như ông thợ mộc, chú Đông tóc bạc, cháu Dư, cô Lý,… Điều đó bộc lộ sự gắn bó, sợi dây tình cảm không bao giờ đứt đoạn của chị Hoài dành cho gia đình chồng cũ, dù đã trải qua bao nhiêu năm thế nhưng chị vẫn biết và thấu hiểu cuộc sống của các thành viên trong gia đình như một người thân vẫn ở trong nhà này. Điều đó đã đem đến cho mọi người, đặc biệt là cô Phượng và ông Bằng những niềm cảm động sâu sắc. Đặc biệt, cảnh chị Hoài mở tay nải đem ra từng món quà quê lại càng khiến người ta thấy yêu thương và cảm phục tấm lòng nhân hậu thủy chung son sắt của chị, và cả tấm chân tình đáng giá của chồng và con chị Hoài.
Sau cuộc gặp gỡ với những người em chồng, đoạn trích còn để lại ấn tượng đặc biệt trong lòng người đọc với cảnh hội ngộ của chị Hoài với người cha chồng cũ, người đàn ông đang khổ sở vì những vết nứt của mối quan hệ trong gia đình. Nếu với những người em chồng là cuộc gặp mặt sôi nổi, vui mừng, thì với ông Bằng lại là cuộc gặp mặt đầy ngậm ngùi và xúc động sâu sắc. Ông Bằng đã nghe tin chị Hoài về từ ở trên tầng, nhưng đến giờ cúng ông mới xuống nhà, ông cố bước thật ngay ngắn và chỉnh tể, bày ra một trạng thái tốt nhất để đón người con dâu mà ông hằng yêu quý. Còn bản thân chị Hoài khi nhìn thấy ông Bằng xuất hiện, khác hẳn cái dáng vẻ chững chạc của một người đàn bà 50 tuổi, không nén nổi nỗi vui mừng và xúc động khi gặp lại người cha chồng sau chín năm xa cách chị đã hành động như một đứa trẻ “chị lao về phía ông Bằng, quên cả đôi dép, đôi chân to bản, gót nứt nẻ thâm đen, giẫm trên nền đá lạnh, kịp hãm lại khi cách ông già khoảng hai hàng gạch hoa”. Còn ông Bằng thì “thoáng có chút ngơ ngẩn”, vì xúc động mà “mắt ông chớp liên hồi, môi ông lật bật không thành tiếng, có cảm giác ông sắp khóc òa”. Cuộc gặp gỡ có phần hơi cường điệu của chị Hoài và ông Bằng đã bộc lộ được rõ tình cảm gắn bó tha thiết giữa chị và gia đình chồng cũ, cũng như hình ảnh của chị trong trái tim những người trong gia đình luôn sâu sắc, trong ngôi nhà ấy vẫn luôn dành cho chị một vị trí quan trọng, là cầu nối tình cảm giữa các thành viên, chị về thăm nhà đã nhân dịp lấp lại các lỗ hổng. Sự xuất hiện của chị Hoài đã làm vơi bớt đi những nỗi buồn nỗi cô đơn của ông Hoài trước cảnh nhà thay đổi, trong cuộc đấu tranh gìn giữ các giá trị truyền thống, đồng thời là niềm an ủi, khiến ông có niềm tin hơn về việc các mối quan hệ gia đình sẽ được hàn gắn tốt đẹp.
Có thể nói rằng cuộc gặp gỡ của chị Hoài và các thành viên trong gia đình đã củng cố thêm những niềm tin vào sự vững chãi của các gia đình trong lúc đất nước có nhiều biến đổi, làm cho ngày cuối năm có thêm nhiều ý nghĩa sum họp và niềm vui ngập tràn trước thềm năm mới. Bộc lộ tấm lòng trân trọng của tác giả trước những mối quan hệ tình cảm gắn bó thủy chung sâu sắc giữa con người với nhau trong thời đại mới, tâm lý con người có nhiều thay đổi.
