ĐOÀN THUYỀN ĐÁNH CÁ
“Huy Cận”
Huy Cận là một trong những nhà thơ tiêu biểu trong phong trào thơ mới.Trước năm 1945 , “Tràng Giang” là một trong những sáng tác hay nhất của ông.Bài thơ thể hiện nỗi buồn mênh mông,vô tận,sầu não của con người giữa đất trời bao la. Nhưng cũng là hồn thơ ấy sau năm 1945 đã có những sự thay đổi rõ rệt. Không còn trốn chạy thực tại, chìm đắm vào vũ trụ bao la nữa mà cùng hòa nhập ,hòa chung với niềm vui lao động hăng say của con người.
Bài thơ “Đoàn thuyền đánh cá” ra đời bắt nguồn từ nguồn cảm hứng dạt dào và sôi nổi ấy khi miền Bắc bước vào giai đoạn xây dựng cuộc sống mới.Xuyên suốt bài thơ là một khúc ca lao động hạnh phúc ,hăng say của con người.
“Đoàn thuyền đánh cá” được sáng tác vào năm 1958 ,nhân chuyến đi thực tế dài ngày của nhà thơ ở vùng mỏ Cẩm Phả – Quảng Ninh.Những ngày được cùng ăn ,cùng ở ,cùng làm việc với bà con nơi đây đã để lại cho nhà thơ nhiều kỷ niệm.Chuyến ra khơi cùng những người ngư dân được Huy Cận tái hiện lại vô cùng sinh động và giàu cảm xúc .Xuyên suốt bài thơ là một khúc hát ra khơi tươi vui và tràn đầy hy vọng .Mở đầu bằng những câu thơ:
“Mặt trời xuống biển như hòn lửa
Sóng đã cài then, đêm sập cửa
Đoàn thuyền đánh cá lại ra khơi
Câu hát căng buồm với gió khơi.”
Khung cảnh mở ra trước mắt thật bao la và vô tận. Hình ảnh mặt trời được tác giả ví như hòn lửa rực rỡ ở một góc trời. Hoàng hôn đang từ từ buông xuống,vũ trụ chìm trong đếm tối. Ngôi nhà bao la ấy đang “cửa đóng then cài” để kết thúc một ngày,bước vào đêm tối nghỉ ngơi. “Sóng đã cài then,đêm sập cửa” một sự liên tưởng vô cùng đặc biệt và trừu tượng. Màn đêm buông xuống toàn bộ không gian,một màu đen bí ẩn bao trùm báo hiệu đã đến lúc nghỉ ngơi sau một ngày vất vả.
Thiên nhiên chìm trong giấc ngủ ,thế nhưng đây cũng chính là lúc những người ngư dân căng buồm ra khơi. Lúc hoàng hôm buông xuống chính là khởi đầu của một ngày làm việc.Công việc ấy tuy vất vả nhưng ý nghĩa vô cùng.Ra khơi trong lời ca tiếng hát,trong niềm tin và hy vọng về chuyến đi thắng lợi với khoang đầy cá tôm.
Giữa màn đêm bao la của biển cả ,người ngư dân vẫn căng buồm rẽ sóng.Đại dương bao la trở nên rộn rã trong không khí tưng bừng,hăng say của những con thuyền,không còn chút gì lo âu sợ hãi giữa muôn trùng biển khơi. “Câu hát căng buồm với gió khơi” thật lãng mạn và giàu chất thơ. Gió biển lồng lộng thổi hòa quyện trong từng câu hát giúp con thuyền phăng phăng ra khơi chinh phục biển cả.Còn niềm hạnh phúc nào lớn lao hơn khi được lao động ,lao động nuôi sống con người và lao động cũng tạo ra giá trị cho con người.
“Ta hát bài ca gọi cá vào,
Gõ thuyền đã có nhịp trăng cao,”
Người ngư dân hiền lành chân chất là vậy .Dù khó khăn ,vất vả thì họ vẫn giữ cho mình một tâm hồn lạc quan ,một trái tim nhân hậu .Ra khơi trong bài ca hy vọng .Và khi giữa lòng biển ,cũng cất lên bài ca gọi cá vào .Ở đây có thể là một cách nói ví von của tác giả .Bức tranh hiện lên như một thước phim sống động cả về âm thanh và hình ảnh . Âm thanh có tiếng hát vang vọng giữa biển khơi ,có tiếng gõ mạn thuyền để bầy ca hoảng loạn chui vào lưới.
Hình ảnh có ánh trăng sáng vằng vặc lơ lửng trên bầu trời,có biển khơi bao la vô tận ,có còn thuyền hiên ngang giữa đất trời. Và đặc biệt là hình ảnh con người như tượng đài giữa thiên nhiên rộng lớn. Tất cả mọi thứ như hòa quyện lại khiến không gian mở rộng ra, kéo dài vô tận,thế nhưng lại không có cảm giác cô đơn,lạc lõng giữa đất trời. Bởi ở bên những người ngư dân lúc này có ánh trăng sáng dõi theo, có niềm vui lao động hăng say và nhiệt huyết. Nhịp thơ đang sôi nổi vui tươi bỗng nhiên sâu lắng khi nhà thơ viết:
“Biển cho ta cá như lòng mẹ,
Nuôi lớn đời ta tự buổi nào.”
Như một lời cảm ơn của những người dân chài gửi tới biển khơi. Đã từ lâu họ coi biển như là quê hương, là người mẹ có trái tim nhân hậu. Người mẹ ấy đã nuôi sống họ từ bao đời ,luôn che chở và thương yêu vô điều kiện. Lòng biển bao la rộng lớn cũng như lòng mẹ ,lúc nào cũng vỗ về, lo lắng cho đàn con. Lời cảm ơn chân thành và sâu sắc,hàm chứa biết bao nhiêu nghĩa tình của những người ngư dân.Họ cảm ơn trời đất vì chuyến ra khơi sóng yên ,biển lặng ,bình an. Và cũng hy vọng về những chuyến ra khơi ngày mai và sau này nữa cũng bình yên và thuận buồm xuôi gió như thế. Một đêm lênh đênh trên biển đã kết thúc,câu hát một lần nữa lại vang lên khi đoàn thuyền đánh cá trở về.
“Câu hát căng buồm với gió khơi,
Đoàn thuyền chạy đua cùng mặt trời.
Mặt trời đội biển nhô màu mới
Mắt cá huy hoàng muôn dặm phơi.”
Một chuyến đi thắng lợi trở về với khoang đầy tôm cá.Bình an và may mắn đã đến với những người ngư dân .Câu hát cất lên đầy niềm vui và hạnh phúc .Câu hát hòa quyện với gió biển vang lên khắp một vùng,niềm vui cũng theo đó lan tỏa và nhân lên gấp bội .Ra khơi lúc hoàng hôn buông xuống và trở về lúc bình minh lên. Ở phía đàng Đông ,mặt trời đã nhô lên rồi. Con thuyền phăng phăng lướt sóng về cập bến như cùng chạy đua với mặt trời.
Lại một ngày mới bắt đầu ,hình ảnh nhân hóa ‘mặt trời đội biển nhô lên ‘càng làm sinh động thêm bức tranh bình minh buổi sáng.Cảnh biển ban mai được mở rộng ra muôn vạn dăm và tràn ngập trong ánh sáng. Ánh sáng của mặt trời không chỉ mang đến nguồn sống,màu sắc vui tươi cho cảnh vật mà còn mang lại niềm tin ,niềm hy vọng cho bà con về một khởi đầu tốt đẹp hơn. “Mắt cá huy hoàng” ở câu thơ cuối bài là hình ảnh đẹp lung linh ,kỳ ảo thể hiện thành quả tốt đẹp của người ngư dân sau một đêm lao động vất vả.
Bài thơ” Đoàn thuyền đánh cá’ mở ra một khung cảnh lao động hăng say và sôi nổi của bà con ngư dân hiền lành và chất phát.Bằng bút pháp lãng mạn và sự quan sát tinh tế ,nhà thơ đã ca ngợi vẻ đẹp của con người giữa biển khơi và ý nghĩa của lao động đích thực.
