ĐÂY THÔN VĨ DẠ
“Hàn Mặc Tử”
Ai đã từng môt lần đến với Huế chắc sẽ không bao giờ quên được vẻ đẹp uy nghi,trầm mặc của vùng đất cố đô. Huế đẹp và thơ mộng lắm, Nhưng Huế cũng lưu giữ trong trái tim những người yêu thơ ca một câu chuyện tình buồn. Rằng nhắc tới Huế, người ta sẽ nhớ về “Vĩ Dạ”,về Hàn Mặc Tử và về mối tình day dứt, đau thương của ông với người con gái Huế. Câu chuyện tình đẹp và buồn ấy đã hiện lên đầy cảm xúc trong bài thơ “Đây thôn Vĩ Dạ”- một trong những sáng tác tiêu biểu nhất của nhà thơ tài hoa nhưng đoản mệnh này.
Hoàn cảnh sáng tác bài thơ Đây thôn vĩ dạ
Bài thơ này được Hàn Mặc Tử viết vào những năm 1938,lúc đó ông đang điều trị bệnh trong trại phong Tuy Hòa, Bình Định. Căn bệnh nan y và khủng khiếp đó đã cướp mất cuộc đời của người nghệ sĩ đa tài này. Để rồi những tập thơ ra đời cũng ám ảnh và nhiều u uất như chính cuộc đời nhiều truân chuyên và bất hạnh của ông.
“Đây thôn Vĩ Dạ” là một bài thơ nhẹ nhàng nhất của nhà thơ được in trong tập “Thơ Điên”.Mở đầu bài thơ, ông viết:
Sao anh không về chơi thôn Vĩ ?
Nhìn nắng hàng cau nắng mới lên
Vườn ai mướt quá xanh như ngọc
Lá trúc che ngang mặt chữ điền.
“Sao anh không về chơi thôn Vĩ?”.Phải chăng là một lời mời gọi nhưng có chút trách móc trong đó. Sao anh – ở đây là nhà thơ không về chơi thôn Vĩ Dạ.Vùng quê ấy đẹp và yên bình lắm.Có hàng cau xanh mướt ,có những khu nhà vườn rợp bóng cây .Có nắng sớm lên trong trẻo và có cả khuôn mặt chữ điền phúc hậu, đằm thắm ẩn sau lá trúc xinh. Tất cả khung cảnh hiện lên đều toát lên nét đẹp đặc trưng rất Huế.
Mọi thứ thật nhẹ nhàng, thật thanh tao và thơ mộng. Huế đẹp như vậy, “thôn Vĩ Dạ”nên thơ như thế ,tại sao anh không về ?Một câu hỏi tưởng rằng dễ trả lời nhưng với hoàn cảnh bây giờ của Hàn Mặc Tử thì quả là rất khó để diễn tả. Ông hiểu, ông biết tất cả những điều đó nhưng rằng với sức khỏe của ông bây giờ. Với căn bệnh phong bị người đời kỳ thị thì ước mơ về nơi đó chơi thật quá xa vời.
Việc sử dụng câu hỏi tu từ ngay ở đầu đoạn thơ gợi lên rất nhiều suy nghĩ ,trăn trở cho người đọc. Nhà thơ tự đặt câu hỏi hoặc có thể là ai đã từng hỏi ông. Nhưng không cần trả lời vì ông đã biết trước kết quả. Một sự đau đớn tận cùng. Khi mà khát khao,mong ước không trở thành hiện thực. Khi mà từng ngày,từng giờ đối diện với những cơn đau hành hạ ,dần dần ăn mòn cơ thể,tâm hồn của ông.
Người thanh niên đang còn trẻ,còn bao ước mơ,dự đinh ấp ủ ,còn có cả một mối tình đơn phương nhiều day dứt. Ấy thế mà căn bệnh nan ý đó đã giết chết cuộc đời của ông. Ông đã phải trải qua một giai đoạn khủng khiếp,hoảng loạn về cả thể xác và tinh thần. Nhưng trong những giây phút điên cuồng và đau khổ đó, lá thư của bà Hoàng Cầm – nhân vật trong bài thơ này như là dòng suối tưới mát lên cuộc đời tưởng chừng đã chết mòn của ông.
Niềm hạnh phúc tột cùng khi được đọc những dòng thư và cả bức hình về người con gái Huế đó đã khiến cho lòng ông sống dậy. Bao nhiêu cảm xúc hiện về, để rồi ông tự vẽ lên khung cảnh tươi đẹp ở thôn Vĩ Dạ trong chính tưởng tượng của mình. Nhưng hiện tại phũ phàng và khắc nghiệt vẫn không buông tha cho ông. Dù chỉ là tưởng tượng thôi, giây phút hạnh phúc nhẹ nhàng,hiếm hoi trong chuỗi ngày đau khổ đó tồn tại không được lâu.
Ông đành phải quay về thực tại:
Gió theo lối gió mây đường mây
Dòng nước buồn thiu hoa bắp lay
Thuyền ai đậu bến sông trăng đó
Có chở trăng về kịp tối nay ?
Hình ảnh gió và mây đồng thời xuất hiện, nhưng ở đây có một sự kỳ lạ khi “gió theo lối gió”,”mây đường mây”. Sự chuyển động đối lập này sao mà khó hiểu quá. Khi chúng ta đã quen với những cụm từ như gió cuốn,mây bay. Thì sự thay đổi này hẳn là chứa nhiều cảm xúc trăn trở,day dứt của Hàn Mặc Tử.
Đất trời giờ cũng vô định như chính cuộc đời của ông. Ngày tháng trôi qua không còn ý nghĩa nữa, rồi một mai đây chia ly đôi ngả, mây trời xa cách .Liệu rằng còn có chút gì để níu kéo cuộc đời ông lại nữa không. Dòng nước trôi buồn thiu ,sầu não, đau thương hay chính dòng sông định mệnh cuộc đời của ông vậy. Như những bông hoa bắp lay lắt,phó mặc cho đất trời.
Cuộc đời vô định trên dòng sông đó, con thuyền xuất hiện như càng làm tăng lên sự cô độc ,cô đơn của một kiếp người. Bến sông vắng ngập tràn ánh trăng nên thơ và huyền ảo, nhưng liệu con thuyền có về kịp để chở không. Hay con thuyền đó còn bơ vơ, vô định nơi chốn nào trên cõi đời này.
Lòng đầy tình cảm, đầy nhớ thương nhưng liệu còn kịp gửi tới người hay không ? Khát khao sống, đam mê còn cháy bỏng nhưng liệu còn đủ thời gian để thực hiện hay không? Câu hỏi của nhà thơ nghe sao mà thương cảm,xót xa quá. Thực sự rất đau lòng khi nhà thơ phải dùng từ “kịp”.Bởi ông không còn nhiều thời gian nữa rồi. Tất cả chúng ta như lặng đi khi đọc đến những dòng thơ này. Nỗi đau đớn dường như lên đến tột cùng, ông đã để trí óc của mình chìm đắm trong thế giới hư hư ,thực thực. Ở đó tuy không phải thiên đường nhưng có lẽ ít nhất sẽ bớt đi một chút đau thương:
Mơ khách đường xa khách đường xa
Áo em trắng quá nhìn không ra
Ở đây sương khói mờ nhân ảnh
Ai biết tình ai có đậm đà ?
Mơ khách đường xa, giấc mơ tồn tại xen lẫn những cơn đau đớn vật vã của bệnh tật. Không biết cụ thể là ai, chỉ là khách đường xa không rõ hình rõ mặt. Có thể là một ai đó ,người đã từng đi qua cuộc đời của ông, cũng có thể là cô gái áo trắng ông từng thầm thương trộm nhớ. Nhưng tất cả đều không cụ thể.
Trong những cơn đau đớn ,hoảng loạn,chỉ là mơ thôi cũng đã khiến con người ta suy kiệt sức khỏe. Sẽ chẳng còn đủ minh mẫn,tỉnh táo để nhớ rõ mặt ai. Nhưng ông vẫn nhớ là “em “,bởi hình ảnh của em đã ăn sâu trong trái tim ,trí óc của ông ,không dễ dàng mà quên được. Tuy tình cảm vẫn còn đó,nhưng đã “nhìn không ra” nữa. Rồi khi bệnh tật ăn mòn cơ thể ,cái chết cận kề từng ngày, ông sợ sẽ quên luôn hình ảnh cuối cùng của cô gái còn sót lại.
Một nỗi lo lắng, đau khổ tận cùng. Ở đây, nơi trại phong như bị cách ly với phần còn lại với thế giới này. Ở nơi chỉ có đau thương và những cuộc vật lộn giữa sự sống và cái chết. Thì liệu họ hay chính nhà thơ còn được quyền hy vọng về tình yêu nữa không ? Còn có thể tin rằng:ở đâu đó vẫn có một người dành tình cảm cho mình,vẫn nhớ thương mình. Câu hỏi cuối bài để lại quá nhiều trăn trở.
Hàn Mặc Tử ,một hồn thơ đa sầu đa cảm như chính cuộc đời của ông.Dù đã đi xa từ rất lâu rồi,nhưng hình ảnh của ông vẫn xuất hiện trong những câu thơ, điệu nhạc. Người ta nhớ tới ông ,người nghệ sĩ tài hoa đoản mệnh. Những câu hát về ông vẫn vang lên một cách đầy ám ảnh. Khi về bên kia thế giới, hãy yên nghĩ nhé Hàn Mặc Tử. Bởi cuộc đời này ông đã đau khổ ,bi ai lắm rồi .Hãy sống một cách nhẹ nhàng và an nhiên nhất.Và hãy tin rằng luôn có một chuyến đò vẫn luôn kịp để chở những áng thơ của ông.
