Tiểu sử tác giả Hoàng Sĩ Khải
Hoàng Sĩ Khải, có hiệu Lãn Trai. Quê gốc : làng Lai Xá, huyện Lang Tài, trấn Kinh Bắc, nay thuộc huyện Lương Tài, tỉnh Bắc Ninh. Ông sinh khoảng 1510 – 1520, mất khoảng đầu TK XXVI, đậu Tiến sĩ khoa Giáp Thìn (1544), niên hiệu Quảng Hòa đời vua Mạc Phúc Hải. Ông là một nho thần đuợc vua Mạc trọng dụng. Làm quan đến chức Thượng thư bộ Hộ, kiêm Quốc tử giám tế tửu, được phong tước Vĩnh Kiều bá. Nhiều sách nói ông có đi sứ Mimh. Năm 1585, ông về trí sĩ được phong Vĩnh Kiểu hầu. Nhà Mạc thất bại, triểu Lê trung hưng trở về Thăng Long, tuy là cựu thần nhà Mạc, ông vẫn được vua Lê chúa Trịnh trọng đãi.
Tác phẩm của tác giả Hoàng Sĩ Khải
Hoàng Sĩ Khải có tiếng là hay chữ giỏi Nôm. Sáng tác của ông tương truyền được viết bằng chữ Nôm có Sứ Bắc quốc ngữ thi tập, Sứ trình khúc và Tiểu độc lạc phú, đã thất truyền. Hiện nay chỉ còn lưu lại bài Tứ thời khúc vịnh viết bằng chữ Nôm, thể song thất lục bát: Ca khúc này có 336 câu thơ Nôm song thất lục bát, được viết vào khoảng đầu TK XVII, khi chính quyền Lê – Trịnh được củng cố ở Bắc Hà, Trịnh Tùng được phong tước vương.
Vốn là cựu thần nhà Mạc được triều đình Lê – Trịnh bao dung, Hoàng Sĩ Khải viết Tứ thời khúc vịnh có lẽ để tỏ lòng biết ơn đối với triều đại mới. Nội dung khúc ca miêu tả thời tiết, tạo vật, cuộc sống và tâm trạng con người qua bốn mùa. Tác giả đặc biệt chú ý tả vẻ đẹp tươi tốt đầy sức sống của mùa xuân, cảnh kinh đô Tràng An đẹp đẽ, sầm uất, nhộn nhịp và nỗi niềm hân hoan của người dân được sống trong cảnh thanh bình. Mượn cảnh bốn mùa thay đổi, tác giả nhấn mạnh rằng mùa xuân đã về, thay thế mùa đông, ngụ ý ca tụng tập đoàn Lê – Trịnh vừa thay thế nhà Mạc. Kết thúc khúc ca, tác giả trình bày ước nguyện của mình muốn đất nước luôn chỉ có mùa xuân và triều “Trịnh chúa Lê quân” muôn đời thịnh trị.
Tuy có nhiều điển cổ, từ ngữ Hán học nhưng với bút pháp điêu luyện, tác phẩm là sự kết hợp hoàn chỉnh việc sử dụng thuần thục thể song thất lục bát và ngôn ngữ thơ tiếng Việt. Với Tứ thời khúc vịnh, lần đầu tiên một thể thơ có nguồn gốc dân gian đã thành công với tư cách là một thể loại trong văn học viết, có dung lượng khá lớn. Hoàng Sĩ Khải có một đóng góp quan trọng đánh dấu một chặng đường phát triển của thể thơ song thất lục bát.
Tham khảo thêm tư liệu các nhà văn, nhà thơ, tác giả khác
