Giới thiệu nhà thơ Trần Quang Triều (1282-1325)
Nhà thơ Trần Quang Triều, còn có tên là Nguyên Đạo, Nguyên Thụ, hiệu Cúc Đường, Vô Sơn Ông sinh năm Giáp Thân (1284). Ông là con Trần Quốc Tảng, cháu nội Trần Quốc Tuấn và là anh vợ vua Trần Anh Tông. Năm I7? tuổi (1301), ông được phong tước Văn Huệ vương, sau đó làm quan trong triều. Ông giỏi cả văn lẫn võ, từng cầm quân đi đánh dẹp Thích Na. Có thời gian lưu về ở tại an Bích Động, gần chùa Quỳnh Lâm (nay thuộc huyện Đông Triều, tỉnh Quảng Ninh), lập thị xã Bích Động, thường xướng họa với các bạn thơ như Tự Lạc tiên sinh, Nguyễn Xưởng, Nguyễn Trung Ngạn, Nguyễn ỨC… Năm Giáp Tý (1324), vua Trần Minh Tông cho vời ông giữ chức Kiểm hiệu Tư đồ phụ chính. Qua năm Ất Sửu (1325), ông qua đời, thọ 41 tuổi.
Tác phẩm của nhà thơ Trần Quang Triều
Tác phẩm có : Cúc Đường di cảo do Nguyễn Ức và các bạn bè sưu tập, biên soạn thành, nay đã thất truyền. Hiện chỉ còn 11 bài thơ chữ Hán chép trong Với âm thi tập và Toàn Việt thi lục.
Thơ Trần Quang Triều biểu cảm một tiếng nói trữ tình, hòa hợp với đời sống tự nhiên, thanh nhã, tự tìm thú vui trong du ngoạn và ẩn dật. Thơ ông thường nói đến những chuyến đi chơi thuyền, thăm chùa chiền, khi ở bến sông, khi xuôi đường Hoàng Châu (tỉnh Nam Định), khi ngược sông An Long (Tuyên Quang)… có phần cách biệt với thế sự đa đoan. Phù hợp với tâm trạng một ẩn sĩ, ông dễ chạnh lòng với một nhà sư kiệm lời (tăng vô ngữ), một cụ già đi câu vốn biết coi nhẹ miếng mồi phú quý (Điếu tẩu), một cụ già khác mơ say trong cảnh lá đỏ rơi đầy giữa chiều tà ở thành ven sông Túy ông hồn vị tỉnh – Hồng diệp vấn giang thành (Ông già say vẫn tỉnh, Lá đỏ rơi đầy thành ven sông). Và trên hết cả là hình ảnh con người nhà thơ với những nỗi nhớ tiếc, những ám ảnh buồn thương và mộng mị cô liêu, những cảnh một mình uống rượu và tưởng vọng những gì đã một đi không trở lại, Tùng cúc cố giang ta dị lộ (Tùng cúc bạn cũ, than ôi, nay đã khác nẻo). Đó cũng là những ám ảnh của thời gian tuổi già, bóng chiều (tà huy, tịch dương, nhật tà), những không gian hoài cổ về một Trường An đã tàn phai trong mưa bay, một ngôi chùa hoang ở xóm Mai, một dòng sông và con thuyền lẻ loi. Đó là tâm trạng có thực của thi nhân, một khía cạnh của tính thần nhân văn trong sáng. Mặt khác, tiếng thơ trầm lắng của Trần Quang Triều còn bộc lộ sự nhạy cảm, – đóng vai trò kết tỉnh tâm thức dân tộc, thời đại đang chuyển dần sang giai đoạn thịnh – vãn Trần.
Tham khảo thêm tư liệu các nhà văn, nhà thơ, tác giả khác
