Dàn ý bài làm
Từ bài thơ Tiến sĩ giấy của Nguyễn Khuyến bàn về “danh” và “thực” trong học tập của học sinh hiện nay.
- Bài học về “danh” và “thực” rút ra từ bài thơ
– Tam nguyên Yên Đổ muốn nói đến những kẻ bể ngoài mang danh của người có học thức cao nhất nhưng thực chất bên trong lại không tương xứng với cái nhãn mà mình đang mang.
– Sự mâu thuẫn giữa “danh” và “thực”.
- Bàn luận về “danh” và “thực” trong học tập của học sinh hiện nay
. – Thế nào là “danh” và “thực”? Mối quan hệ giữa “danh” và “thực”? Biểu hiện của thói háo danh của học sinh ngày nay:
- Bệnh ưa thành tích.
- Bệnh gian lận.
– Hậu quả:
- Quá đề cao “danh”, coi thường thực chất, thực lực nên nhiều bạn đang biến mình thành những ông “tiến sĩ giấy” đáng thương như trong bài thơ của Nguyễn Khuyến.
– Biện pháp khắc phục:
- Để chấm dứt tình trạng này, hơn cả vẫn là ý thức, nhận thức của học sinh,
- Cách tốt nhất để không bị loại bỏ chính là nỗ lực học tập thật tốt, bằng lòng với những gì mình đạt được.
Đọc thêm các bài phân tích văn mẫu lớp 10
Bài làm văn mẫu
Khao khát công danh là giấc mộng của muôn đời sĩ tử. Để giấc mộng đó trở thành hiện thực, rất nhiều học trò đã luôn cố gắng, nỗ lực học tập hết mình nhưng cũng có không ít kẻ bằng dùng mọi thủ đoạn để có được hư danh Tiến sĩ giấy:
Cũng cờ cũng biển cũng cân đai,
Cũng gọi ông nghè có kém ai.
Mảnh giấy làm nên thân giáp bảng,
Nét son điểm rõ mặt văn khôi.
Tấm thân xiêm áo sao mà nhẹ?
Cái giá khoa danh thế mới hời
Ghế chéo, lọng xanh ngồi bảnh choẹ
Nghĩ rằng đồ thật hoá đồ chơi.
Viết bài thơ này, trước hết Nguyễn Khuyến muốn vịnh về một thứ đồ chơi dân gian của con trẻ trong dịp tết Trung thu thời xưa. Nhưng ngắm “ông” tiến sĩ giấy của Nguyễn Khuyến, chúng ta sẽ thấy có điều gì đó thật bất thường. Nhân vật này cũng có đủ cờ, biển, cân, đai, lọng xanh, ghế chéo đích thị là một tiến sĩ oai phong mới được ghi danh đỗ đầu trên bảng rồng. Bề ngoài giống hệt như tiến sĩ thật nhưng thực chất bên trong lại rỗng tuếch chẳng có gì. Cái chất liệu làm nên con người “ông” chỉ là từ mấy mảnh giấy và một ít son diêm dúa. Ông nghè tháng Tám có diện mạo bề ngoài giống hệt như tất cả các ông tiến sĩ thật nhưng cái thực học chỉ nhẹ tênh như mảnh giấy, vết son và hoá ra, đó chỉ là một thứ “đồ chơi” – con rối chịu để kẻ khác giật dây mà thôi. Mượn hình ảnh của ông tiến sĩ giấy để nói về ông tiến sĩ thật đương thời, Nguyễn Khuyến đã vạch trần bộ mặt giả dối của đối tượng bằng cách chỉ ra mâu thuẫn giữa hình thức bể ngoài lộng lẫy, hào nhoáng được che giấu hết sức tỉnh vi và cái thực chất bên trong sáo rỗng, đáng thương hại của nhân vật.
Điều đáng nói là tiến sĩ giấy không chỉ có ý nghĩa nhất thời, chỉ diễn ra trong thời đại của Tam nguyên Yên Đổ mà còn là hình tượng nghệ thuật mang giá trị phổ biến, chỉ những kẻ bề ngoài mang danh của người có học thức cao nhất nhưng thực chất bên trong lại không tương xứng với cái nhãn mà mình đang mang, nói một cách ngắn gọn, đó là sự mâu thuẫn giữa “danh” và “thực”.
Trong tương quan đối lập, có thể hiểu “danh” là cái bề ngoài, cái hình thức còn “thực” là nội dung thực chất bên trong. Thực tế có những người hữu danh hữu thực, tức là có cả danh và thực, cả tiếng tăm và thực chất, cũng có những người hữu thực vô danh, có thực lực, thực chất nhưng chưa có danh phận, danh tiếng; có cả loại người hữu danh vô thực, “có tiếng nhưng không có miếng”. Nhân cách thứ ba là một thói xấu bấy lâu nay vẫn tồn tại trong đời sống con người. Đáng tiếc là ngày nay, thói xấu đấy đã len lỏi cả trong học đường, trở thành một tệ nạn đáng phê phán: háo danh.
Thói háo danh của học sinh ngày nay biểu hiện ở hai căn bệnh trầm kha đang diễn biến hết sức phức tạp: bệnh ưa thành tích và bệnh gian lận.Chính vì ưa thành tích (danh tiếng) mà nhiều học sinh đã không thể dũng cảm đối diện với thực lực, thực tài học tập của mình. Các bạn không dám thừa nhận rằng mình kém cỏi, chưa đủ học tài, học hạnh. Thế nên trong đầu các bạn mới nảy sinh câu hỏi: “Làm thế nào để phủ nhận điều đó?”. Và thế là không ít người, chỉ vì ham hố thành tích đã thực hiện hành vi gian lận quay cóp trong giờ kiểm tra để đạt được kết quả cao hơn khả năng của mình. Trót lọt, thành công, điểm số của các bài kiểm tra quả rất cao, các bạn nhận được lời khen từ phía thầy cô, cha mẹ, các bạn có thể ngẩng đầu kiêu hãnh với bạn bè nhưng đó là niễm kiêu hãnh giả tạo, đáng coi thường. Vì nhiều lí do, tình trạng gian lận trong thi cử vẫn diễn ra thường xuyên phổ biến trong một bộ phận không nhỏ học sinh hiện nay. Hiện tượng này phản ánh sự sa sút trong ý thức học tập, đồng thời thể hiện cái nhìn lệch lạc của các bạn đối với vấn đề “danh” và “thực”. Chính vì quá để cao “danh”, coi thường thực chất, thực lực nên nhiều bạn đang biến mình thành những ông “tiến sĩ giấy” đáng thương như trong bài thơ của Nguyễn Khuyến.
Để tình trạng này chấm dứt, cần nhiều yếu tố tác động nhưng tôi nghĩ rằng quan trọng hơn cả vẫn là ý thức, nhận thức của học sinh chúng ta. Trong thời đại xã hội mà nền kinh tế tri thức lên ngôi như hiện nay, nếu không có năng lực thực sự, chúng ta sẽ bị đào thải. Và cách tốt nhất để mình không bị loại bỏ chính là nỗ lực học tập thật tốt, bằng lòng với những gì mình đạt được.
Đừng biến mình thành những ông nghè tháng Tám thời nay, bạn nhé!
Xem thêm các bài viết của tác giả Nguyễn Khuyến
